Warszawa, ŚLCJ, 07.06.2002

W spotkaniu uczestniczyło 27 osób z 12-u ośrodków zajmujących się fizyką jądrową (lista w załączeniu). Osoby te zgłosiły się w odpowiedzi na e-mail rozesłany przez inicjatorów spotkania - prof. Jerzego Jastrzębskiego z ŚLCJ w Warszawie i prof. Rafała Brodę z IFJ w Krakowie.

Prof. prof. Jastrzębski i Broda zapoznali zebranych z sytuacją, która skłoniła ich do podjęcia inicjatywy stworzenia sieci polskich ośrodków fizyki jądrowej: Prof. Jastrzębski jest przedstawicielem Polski w NuPECC. NuPECC powołał FINUPHY (Frontiers In Nuclear Physics) - organizację w skład której wchodzą szefowie laboratoriów Large Scale Facilities oraz pięciu reprezentantów użytkowników tych laboratoriów. Takim reprezentantem jest prof. Broda, powołany do FINUPHY przez NuPECC. W ramach V Programu Ramowego brał udział w programie koordynującym działania LSF. W ramach tego programu rozdzielono między laboratoria budżet na przyjazdy ludzi na eksperymenty. Spotkania FINUPHY odbywają się 2 razy w roku w którymś z laboratoriów, przedstawiane są na nich raporty i projekty. Przeważnie w takich zebraniach uczestniczy około 20 osób, działalność wg prof. Brody jest pożyteczna i niezbyt kosztowna. Ponieważ w VI Programie Ramowym pierwszeństwo będą miały projekty zintegrowane w ramach poszczególnych dziedzin nauki, powstają tzw. Integrated Infrastructure Initiative, między innymi Integrated Infrastructure Initiative in Nuclear Structure (I3NS) przygotowywany przez FINUPHY. Ośrodki nie firmowane przez VI Program Ramowy będą w bardzo trudnej sytuacji, w Polsce KBN sprzyja tworzeniu sieci i tworzeniu wspólnych wystąpień o finansowanie. W marcu br. prof. Jastrzębski wysłał do prof. Vervier, koordynatora FINUPHY, list dotyczący udziału ośrodków Europy Centralnej, a w szczególności polskich w programie I3NS. List ten został przekazany również członkom NuPECC (osoby biorące udział w spotkaniu otrzymały kopię tego listu). Na ostatnim spotkaniu FINUPHY w Portugalii, dotyczącym VI Programu Ramowego (FP6) prof. Broda podkreślał, że Polska powinna w sposób pełnoprawny wejść do programu I3NS, tak ze względu na swój potencjał w dziedzinie fizyki jądrowej, jak i dlatego, że wpłaca na program FP6 pieniądze. Członkowie FINUPHY uczestniczący w spotkaniu poparli projekt utworzenia sieci polskich ośrodków jądrowych, zasugerowali także stosowne porozumienie z innymi ośrodkami z naszej części Europy (Sofia, Debrecen, Praga, Bukareszt, Bratysława). Reprezentacja sieci w projekcie I3NS powinna być ograniczona, nawet do jednej osoby, jeśli to jest możliwe. Prof. Broda proponuje, po dyskusjach z naukowcami krakowskimi, aby na razie sieć miała 2 koordynatorów - z Krakowa i z Warszawy, a każdy ośrodek zainteresowany udziałem w sieci był reprezentowany przez jedną, oddolnie uzgodnioną osobę, która będzie pełnić rolę kontaktu w ramach sieci. Sieć powinna być jak najmniej zbiurokratyzowana, zebrania nie powinny być częste, wymiana informacji winna odbywać się głównie przez Internet. Pierwszym zadaniem rady koordynacyjnej powinien być bilans polskiego potencjału w dziedzinie fizyki jądrowej, dokonany na podstawie szczegółowej ankiety. Prof. Jastrzebski podkreślił, że w porównaniu z tym co Polska płaci, pieniądze jakie może uzyskać nie są imponujące - 35 mln euro na prawie 20-u uczestników i na pięć lat. Przedstawił, czego oczekuje po dzisiejszym spotkaniu:

1. wyrażenia przez uczestników woli stworzenia sieci

2. ustosunkowania się co do tego czy sieci powinny być dwie: krakowska i warszawska, czy jedna

3. ustalenia zakresu tematycznego działalności sieci

4. stworzenia organizacji, wystąpienia do KBN, przygotowanie wystąpienia do FINUPHY

Poinformował, że NuPECC przygotowuje Long Range Plan dla europejskiej fizyki jądrowej z uwzględnieniem następujących tematów: struktura jądrowa, fazy w materii jądrowej, chromodynamika kwantowa, fizyka jądrowa we wszechświecie, oddziaływania podstawowe, zastosowania. FINUPHY zajmuje się głównie strukturą jądrową i dynamiką jąder, nie ma jeszcze grup I3 związanych z pozostałymi tematami.

Co do pkt. pierwszego i drugiego nie było kontrowersji: sieć powinna powstać i powinna być jedna. Swoje zdecydowane poparcie dla idei stworzenia sieci wyrazili prof. Siwek-Wilczyńska, dr Piasecki, prof. Kurcewicz, prof. Pomorski, prof. Styczeń, dr Chmielewska, prof. Kicińska-Habior.

Jeśli chodzi o zakres tematyczny sieci, prof. Broda uważa że powinna to być fizyka jądrowa niskich i średnich energii. Prof. Rohoziński zwrócił uwagę, że na świecie pod pojęciem „fizyka jądrowa” rozumie się to, co u nas jest fizyką jądrową i fizyką cząstek elementarnych. Zapytał czy sieć będzie łączyć te dwie dziedziny, czy tematyka będzie zawężona. Dr. Składanowski uważa, że zawężanie tematyki utrudni dostęp do VI-go programu, a także spowoduje, że reprezentowany przez niego IFP nie wejdzie do sieci. Dr Chmielewska jest zdania, że tematyka powinna obejmować fizykę plazmy, ale nie fizykę cząstek elementarnych i że w zakres fizyki jądrowej wchodzi nie tylko struktura jądrowa ale i zderzenia przy energiach relatywistycznych. Dr Piasecki obawia się, że dopuszczenie do sieci np. ALICE, spowoduje zdominowanie sieci przez tą grupę. Prof. Jastrzębski definiuje fizykę jądrową jako nuclear structure + reakcje jądrowe, prof. Kurcewicz- nuclear structure, prof. Kicińska–Habior uważa, że materia jądrowa powinna wejść w zakres tematyczny sieci, produkcja cząstek - nie. Jest też zdania, że trzeba przyciągać młodzież, fizyka jądrowa jest słaba i dlatego nie można odrzucać dziedzin z pogranicza nuclear structure. Prof. Siwek-Wilczyńska widzi przyszłość w wyższych energiach, tematyka powinna obejmować reakcje jądrowe, strukturę jądra i zastosowania. Dr Maj uważa, że fizyka wysokich energii zdominowałaby sieć.

Prof. Siwek-Wilczyńska jest zdania, że sieć powinna być tematyczna, nie geograficzna. Jak później zauważył dr Piasecki, tworzenie sieci krajowych nie jest zgodne z ideą UE. Prof. Broda poprosił, by nie włączać polityki i ideologii do dyskusji. Prof. Kurcewicz uważa, że sieć należy tworzyć w kraju - struktura VI-go programu nie jest jasna, a sieć w kraju jest niezbędna. Zapytał jak sieć ma być umieszczona w VI-ym programie. Prof. Broda odpowiedział, że genezą projektu powstania sieci jest VI program, ale sieć ma być czymś bardziej generalnym. Chodzi o współdziałanie, o reprezentowanie na zewnątrz – w kraju i w Europie- interesów środowiska fizyki jądrowej. Grupy o zbieżnej tematyce nie potrzebują sieci. Problematykę sieci należy ograniczyć do fizyki jądrowej zgodnie z V i VI-ym programem, nie łączyć z fizyką cząstek elementarnych.

Dr Piasecki uważa za celowe aby jedna osoba reprezentowała całą fizykę jądrową w Polsce, ale zastanawia się, jak w ramach jednej sieci uzgadniać różne, czasem sprzeczne interesy, jakie będą cele i metody działania. Prof. Broda chce aby sieć była czymś praktycznym, ułatwiała kontakty między grupami fizyków, pozwoliła na przekazywanie informacji jednej reprezentatywnej osobie z danego ośrodka, a nie np. wszystkim użytkownikom jakiegoś urządzenia. Jeśli jakaś grupa fizyków będzie chciała być reprezentowana w sieci, to do niej przystąpi i wybierze spośród siebie osobę do utrzymywania kontaktów. Prof. Siwek- Wilczyńska uważa, ze sieć ma sens tylko gdy łączy się z programem naukowym. Prof. Broda odpowiedział, że nie chodzi o pisanie wspólnych projektów naukowych - aktywność merytoryczna powinna przebiegać jak do tej pory. Chodzi o lepszą reprezentację, o łatwiejsze uzgodnianie wspólnych problemów, o lepszą wiedzę o środowisku fizyków jądrowych na zewnątrz.

Dr Andrzejewski zwrócił uwagę, że Rada ds. Atomistyki powołała Komisję Fizyki Jądrowej. Jakie będą wzajemne relacje sieci i Komisji? Prof. Pomorski stwierdził, że ważne jest aby zintegrować środowisko, aby występować pod jednym szyldem. PAA tego szyldu nie dała. Komisje nie działają, to są ciała pozorne. Sieć powinna być wspolnym szyldem dla wszystkich ośrodków w Polsce. Powinna dawać afiliacje na publikacje, robić co roku spis publikacji i raport o fizyce jądrowej w Polsce, wydawać opinie projektów. Pokazać innym działania w dziedzinie fizyki jądrowej. Może powinna być czymś w rodzaju francuskiego IN2P3. Prof. Jastrzębski dodał, że sieć powinna stać się silną grupą, która mogłaby coś wywalczyć w KBN. Np. w spornych sprawach nie trzeba by było przedstawiać opinii środowiska zbierając podpisy - wystarczyłaby opinia sieci. Ponadto łatwiejsze by było znajdowanie w kilku ośrodkach specjalistów w konkretnej tematyce i organizacja prac które trudno wykonać siłami jednego laboratorium. Prof. Styczeń poinformował, że Rada ds. Atomistyki i Komisja Fizyki Jądrowej też podjęły decyzję, aby taką sieć stworzyć. On sam działa w ramach współpracy z IN2P3, uważa że tego rodzaju sieci powinny wpływać miedzy innymi na to, aby nie wydawać pieniędzy w wątpliwy sposób. Podkreślił, że w sieci powinni się znaleźć także ludzie młodzi. Uważa, że Polacy robią świetną fizykę, ale drugiego IN2P3 nie stworzą- nie ma w Polsce ludzi na tyle mocnych i odważnych, żeby zmienić strukturę finansowania nauki. Dr Piasecki podkreślił, że w przeciwieństwie do komisji państwowych naukowcy mają motywację do działania, sieć powinna mieć legitymację przedstawiciela środowiska i móc występować na zewnątrz. Dr Składanowski przypomniał, że jeśli sieć będzie oficjalna, to przez dwa lata będzie otrzymywać z KBN dotacje w celu rozwinięcia w sieć międzynarodową. Prof. Siwek-Wilczyńska chciałaby wiedzieć, jak sieć ma być umiejscowiona w strukturach europejskich. Przynależność do FINUPHY byłaby zawężeniem tematyki do nuclear structure. Na to samo zwraca uwagę dr Piasecki - sieć europejska ma w nazwie „nuclear structure”. Na pytanie dr Chmielewskiej, czy reprezentant sieci będzie mógł wpływać na NuPECC np. przy ustalaniu priorytetowej tematyki, prof. Jastrzębski odpowiedział, że na tyle, na ile każdy inny członek NuPECC na to może wpływać, tzn. niewiele. Natomiast FINUPHY ma tę ogromną zaletę, że jego koordynatorem jest emerytowany profesor mający dużo czasu i będący blisko Brukseli.
Prof. Kicińska-Habior uważa, że należy zdefiniować sieć a nie fizykę jądrową. Jej zdaniem sieć powinna stanowić grupa ludzi chętnych, którzy uważają, że zajmują się fizyką jądrową. Tego samego zdania jest prof. Broda. Uczestnictwo w sieci powinno być dobrowolne. Powiększanie zakresu tematycznego wzmocni siłę, ale zniszczy efektywność działania. Fizyka jądrowa jest uprawiana w Large Scale Facilities i tego dotyczą działania FINUPHY i w przyszłości I3NS. Sieć nie będzie występowała z konkretnymi projektami, wzmocni tylko indywidualne wystąpienia.
Prof. Jastrzębski podsumował : polska sieć fizyki jądrowej jest potrzebna. Na razie powstałaby jako struktura nieformalna, potem należałoby zarejestrować ją w KBN i dążyć do łączenia z sieciami zewnętrznymi. Na to byłyby dwa lata. FINUPHY to jedyny europejski program do którego można się dołączyć. Da „plakietkę europejskości”, która jest niezbędna, aby zarejestrować się w KBN. „Geograficzność” sieci została zasugerowana przez FINUPHY. Na pytanie prof. Wilczyńskiego czy ma to być sieć ludzi czy instytucji prof. Jastrzębski odpowiedział, że instytucji. Prof. Broda uważa że musi to być sieć grupująca fizyków, nie instytucje. Prof. Pomorski proponuje, aby w pierwszym etapie łączyli się fizycy, w drugim przyjmowane były instytucje. Podpis dyrektora instytucji, co podkreślał prof. Jastrzębski, jest konieczny dla KBN. Prof. Kicińska-Habior proponuje, aby sieć tworzyły grupy fizyków z różnych instytucji. Dr Srebrny jest za integracją, ale uważa że nie można tworzyć struktury bez ustalenia celów. Ważne jest, czy sieć ma popierać wszystkie wystąpienia, czy tylko te, co do których jest konsensus. Czy ma oceniać projekty, czy tylko je popierać. Czy głos wszystkich uczestników będzie równy. Dr Piasecki zaproponował, aby cele i metody działania ustalono w mniejszych gronach i aby osoby występujące wyżej upoważnić do zabierania głosu w ich imieniu. Dr Czosnyka zaproponował, aby utworzyć komitet który założy sieć. Zebrani zaaprobowali propozycję prof. Stycznia, aby w tym komitecie znaleźli się prof. Rafał Broda, prof. Jerzy Jastrzębski i po jednym przedstawicielu z każdej reprezentowanej na dzisiejszym spotkaniu instytucji. Zaproponowano następujące nazwy sieci: Polska Fizyka Jądrowa, Polska Sieć Fizyki Jądrowej, Sieć Polskich Ośrodków Jądrowych, Sieć Polskiej Fizyki Jądrowej, Polish Nuclear Physics Network. Za tą ostatnia nazwą, zaproponowaną przez dra Czosnykę, głosowali wszyscy obecni, jedna osoba była nieobecna w czasie głosowania. Jako polską nazwę przyjęto Sieć Polskiej Fizyki Jądrowej.
Za powierzeniem organizacji sieci prof. Jastrzębskiemu i prof. Brodzie głosowało 25 osób, dwie ww. osoby wstrzymały się od głosu.
Prof. Broda przypomniał, aby z każdego reprezentowanego na spotkaniu ośrodka do 24 czerwca wybrano jednego „ reprezentanta kontaktowego”.

Protokołowała: Mgr inż. Ewa Kulczycka

W spotkaniu uczestniczyli:

• CAMK (Astrophys)
  • Dr Piotr Lubiński
• IFD, Warszawa
  • Prof. dr hab. Chrystian Droste
  • Prof. dr hab. Marta Kicińska-Habior
  • Prof. dr hab. Wiktor Kurcewicz
  • Dr hab. Eryk Piasecki
  • Prof. dr hab. Krystyna Siwek-Wilczyńska
  • Dr Julian Srebrny
  • Dr hab. Zygmunt Szefliński
• IFJ, Kraków
  • Prof. dr hab. Rafał Broda
  • Doc. dr hab. Adam Maj
  • Prof. dr hab. Jan Styczeń
• IFP, Warszawa
  • Dr Zygmunt Składanowski
• IFT, Warszawa
  • Prof. dr hab. Grzegorz Rohoziński
• IPJ, Warszawa- Świerk
  • Prof. dr hab. Jan Błocki
  • Dr Danuta Chmielewska
  • Dr Tadeusz Kozłowski
  • Prof. dr hab. Janusz Wilczyński
• PW
  • Prof. dr hab. Stefan Ćwiok
• ŚLCJ
  • Dr hab. Tomasz Czosnyka
  • Prof. dr hab. Jerzy Jastrzębski
  • Prof. dr hab. Jan Kownacki
  • Dr Ludwik Pieńkowski
• UJ
  • Dr hab. Tomasz Kozik
  • Prof. dr hab. Reinhard Kulessa
  • Dr hab. Roman Planeta
• UŁ
  • Dr hab. Józef Andrzejewski
• UMCS
  • Prof.dr hab. Krzysztof Pomorski
• UŚ
  • Dr Seweryn Kowalski

Uzupełnienie protokółu ze spotkania nt. utworzenia sieci polskich ośrodków fizyki jądrowej, które odbyło się 7.06.2002.

W protokole zabrakło następującej wypowiedzi prof. Grzegorza Rohozińskiego:

Jeżeli w organizacji, którą tworzymy, mają także uczestniczyć teoretycy, to nie może być ona tylko siecią polskich laboratoriów współpracującą z systemem europejskich "large facilities" i w tym sensie być częścią sieci europejskiej w ramach VI Programu Ramowego, a powinna reprezentować całokształt interesów polskiego środowiska fizyków jądrowych i zajmować się nie tylko sprawami dostępu i finansowania tych urządzeń.

Prof. Jastrzębski odpowiedział, że ma to być organizacja środowiska wszystkich jądrowców, którego teoretycy są istotną częścią.